تگزاپن چیست و چه کاربردی دارد؟
امروز در مجله شیمی داکس قصد داریم در مورد ماده شیمیایی صحبت کنیم که پیدایش آن به اوایل دهه 1960 بر میگردد و به خاطر تواناییاش در کاهش کشش سطحی و افزایش حلپذیری به سرعت در صنایع مختلف، به ویژه در تولید مواد شوینده و پاککنندهها، محبوب شد. ما امروز قصد داریم به تمام سوالات شما در مورد تگزاپن(سدیم لوریل اتر سولفات) پاسخ دهیم. خب بیایید شروع کنیم!
تگزاپن چیست؟
تگزاپن(Texapon) که با نام علمی سدیم لوریل اتر سولفات نیز شناخته میشود، در واقع خمیری سفید یا زرد نیمهشفاف هست که بویی نسبتاً ملایم دارد و عموماً با فرمول شیمیایی NaC12H25SO4 شناخته میشود. تگزاپن که در واقع یک سورفکتانت آنیونی محسوب میشود که از ترکیب یک الکل چرب مانند روغن نارگیل با اکسید اتیلن و متعاقب ان سولفوناسیون بوجود می آید.
همان طور که گفتیم، این ماده شیمیایی به خاطر خاصیت کفکنندگی و قدرت پاککنندگی مناسبی که دارد، به عنوان یکی از مواد اولیه اصلی در صنایع شوینده و بهداشتی بشمار می رود و همچنین باید بدانید که این ماده به راحتی در آب حل میشود و با هر نسبتی قابلیت اختلاط دارد.
| مشخصه | جزئیات |
|---|---|
| نام ماده شیمیایی | تگزاپن |
| نام لاتین | Texapon |
| نامهای دیگر | SDS, SMDS, SLS, SMLS, SDKS |
| نام علمی | سدیم لوریل اتر سولفات |
| فرمول شیمیایی | NaC12H25SO4 |
| حلال | آب، برخی روغنها |
| نقطه جوش | ≈208°C (نقطه ذوب بالا) |
| نقطه انجماد | ≈208°C |
| چگالی | ≈1.01-1.03 g/cm³ |
| جرم مولکولی | 288.38 g/mol |
| pH | 6-8 (در محلول 1٪) |
انواع تگزاپن
این ماده شیمیایی براساس عوامل مختلفی در مراجع معتبر دسته بندی شده است که ما در اینجا پرکاربردترین دسته بندی یعنی دسته بندی براساس غلظت را برای شما شرح خواهیم داد.
این ماده رو بر اساس نوع مواد شیمیایی و کاربرد هم دسته بندی میکنند.
تگزاپون بر اساس غلظت به دو دسته اصلی تقسیم میشود:
- تگزاپن صدفی
- تگزاپن N70
در ادامه به صورت مختصر نگاهی به این دو دسته بندی خواهیم انداخت.
تگزاپن صدفی (Pearl Texapon – 30٪)
تگزاپن صدفی با غلظت ۳۰٪ به صورت جامد یا خمیر صدفی عرضه میشود و بیشتر در تولید شویندههای کدر و صدفی مانند مایع دستشویی و شامپوهای غیرشفاف کاربرد دارد. این نوع تگزاپن وظیفه پخش یکنواخت ذرات صدفی در محصول را بر عهده دارد و باعث تثبیت امولسیون، نرمکنندگی و تغلیظ فرمولاسیون میشود. ویژگی غیر شفافسازی آن، کمک میکند تا محصولات نهایی ظاهر صدفی و مات داشته باشند و حالت مورد نظر برای مصرفکننده ایجاد شود.
این ماده بیشتر در صنایع زیر استفاده میشود.
- تولید مواد شوینده
- محصولات بهداشتی
- تولید شامپو
- محصولات مراقبت شخصی
تگزاپن N70 (70٪)
تگزاپن N70 با غلظت ۷۰٪ به صورت خمیر شفاف عرضه میشود و کاربرد اصلی آن در تولید شویندههای شفاف مانند شامپوهای شفاف و محصولات بهداشتی است. این نوع تگزاپن دارای ویسکوزیته بالاست و پس از رقیقسازی کاهش ویسکوزیته اتفاق میافتد، اما با افزودن NaCl و آلکانولآمیدها میتوان این ویژگی را کنترل کرد. شفافیت و قابلیت تنظیم ویسکوزیته، تگزاپن N70 را برای فرمولاسیونهای بهداشتی شفاف و با کیفیت مناسب میکند.
این ماده در طیف وسیعی از صنایع کاربرد دارد، از جمله:
- تولید مواد شوینده و بهداشتی مانند شامپو، مایع ظرفشویی، مایع دستشویی و صابون مایع
- صنعت چرمسازی
- صنعت نساجی
- تولید محصولات آرایشی و بهداشتی
غلظت بالاتر برای صنایع شوینده صنعتی و غلظت پایینتر برای محصولات مصرفی خانگی بیشتر مناسب است.
کاربردهای تگزاپن
در ادامه این مطلب مهمترین کاربردهای تگزاپن را برای شما شرح دادیم.
شویندهها و دترجنتها
تگزاپن به عنوان یک سورفکتانت و کفکننده در تولید محصولات شوینده مانند شامپو، مایع دستشویی، مایع ظرفشویی و پاککنندههای صنعتی کاربرد دارد. این ماده باعث پاککنندگی چربیها و آلودگیها و ایجاد کف مناسب در فرمولاسیون میشود.
لوازم آرایشی و بهداشتی
به عنوان ماده اولیه در کرمها، لوسیونها و محصولات مراقبتی پوست مورد استفاده قرار میگیرد. تگزاپن خاصیت امولسیونکنندگی دارد و به ترکیب مواد روغنی و آبی کمک میکند تا بافت یکنواخت و نرم ایجاد شود.
صابون و محصولات دارویی
در تولید صابونهای مایع، کرمها و محصولات دارویی موضعی کاربرد دارد و نقش پاککننده و امولسیفایر را ایفا میکند. همچنین باعث نرم شدن فرمولاسیون و افزایش پایداری امولسیون میشود.
پاککنندههای صنعتی و تخصصی
تگزاپن در کارواشها، کفشورها و پاککنندههای روغنی صنعتی به کار میرود و قادر است چربیها و مواد چسبنده را از سطوح فلزی و صنعتی جدا کند.
سایرکاربردهای سدیم لوریل اتر سولفات
- تگزاپن در آزمایشگاههای بیوشیمی برای حل و پراکنده کردن پروتئینها و انجام تستهای تحقیقاتی به عنوان سورفکتانت استفاده میشود.
- به عنوان امولسیفایر در برخی فرمولاسیونهای غذایی و صنعتی کاربرد دارد و به ترکیب آب و روغن کمک میکند.
- در تولید محصولات مراقبت از بدن مانند ژلهای شستشو، محصولات ضدعفونیکننده و شامپوهای تخصصی نیز استفاده میشود.
- میتواند در پاکسازی تجهیزات صنعتی، ماشینآلات و ابزارهای چرب و آلوده کاربرد داشته باشد و برای زدودن روغن و مواد چسبنده موثر است.
فرایند تولید تگزاپن
سدیم لوریل اتر سولفات از اتوکسیلاسیون الکل دودسیل تولید میگردد. در فرآیند صنعتی، این الکل معمولاً از روغن هسته خرما یا روغن نارگیل به دست میآید. پس از انجام اتوکسیلاسیون، محصول حاصل وارد مرحله سولفوناسیون میشود و سپس با افزودن نمک سدیم خنثی میگردد. در نهایت، محصول نهایی یعنی سدیم لوریل اتر سولفات (تگزاپون) آماده استفاده در صنایع مختلف میشود.
مزایای استفاده از سدیم لوریل اتر سولفات
- مقاوم در برابر آب سخت و حفظ عملکرد در شرایط مختلف آبی
- تجزیهپذیری زیستی بالا و سازگارتر با محیط زیست
- قدرت پاککنندگی قوی در زدودن چربیها و آلودگیها
- عملکرد امولسیفایری برای ترکیب بهتر مواد روغنی و آبی
- ایجاد تحریک پوستی کمتر نسبت به بسیاری از سورفکتانتهای مشابه
خطرات و عوارض تگزاپن
همان طور که گفتیم، تگزاپن یا سدیم لوریل اتر سولفات با وجود کاربرد گسترده در شویندهها و محصولات بهداشتی، میتواند در برخی شرایط باعث ایجاد عوارض شود. تماس مستقیم و طولانیمدت با پوست ممکن است منجر به خشکی، قرمزی یا تحریک پوستی گردد و در موارد نادر حساسیتهای پوستی ایجاد کند. ورود این ماده به چشمها موجب سوزش و التهاب شدید میشود و بلع یا استنشاق بخارات آن نیز میتواند برای دستگاه تنفسی و گوارش مضر باشد. بنابراین هنگام استفاده صنعتی باید تماس مستقیم با پوست و چشم به حداقل برسد.
شرایط ایمنی و نگهداری (msds)
برای نگهداری ایمن تگزاپن توصیه میشود این ماده در ظروف دربسته، دور از نور مستقیم خورشید، رطوبت و دمای بالا قرار گیرد. بهترین شرایط دما برای انبارداری بین ۲ تا ۸ درجه سانتیگراد است. استفاده از دستکش، عینک ایمنی و ماسک مناسب در هنگام کار با این ماده ضروری است تا از تماس پوستی و چشمی جلوگیری شود. در صورت ریختن یا نشت، باید سطح مورد نظر با مقدار زیادی آب شسته شود و از ورود آن به منابع آبی طبیعی جلوگیری گردد.
جایگزینهای تگزاپن
- سدیم لوریل سولفات (SLS): سورفکتانت آنیونی با قدرت پاککنندگی و کفزایی بالا، اما تحریکپذیری پوستی بیشتری نسبت به تگزاپن دارد.
- آلفا اولفین سولفونات (AOS): یکی از بهترین جایگزینها با کف پایدار، قدرت شویندگی قوی و تحریک پوستی کمتر، مناسب برای شامپو و شویندههای مایع.
- کوکامیدو پروپیل بتائین (CAPB): سورفکتانت آمفوتریک با کف ملایم و خاصیت نرمکنندگی، معمولاً در ترکیب با سورفکتانتهای دیگر برای کاهش تحریک پوستی به کار میرود.
- گلوکوزیدها (مانند دسیل گلوکوزید، لوریل گلوکوزید): سورفکتانتهای غیر یونی با پایه طبیعی (مشتق از قند و روغن نارگیل)، ملایم و مناسب برای محصولات کودک و پوستهای حساس.
- سدیم کوکوئیل ایزتیونات (SCI): سورفکتانت جامد و بسیار ملایم، با کف نرم و کرمی، مناسب برای شامپو و شویندههای لوکس.
جمع بندی
ما امروز در شیمی داکس یاد گرفتیم که تگزاپن یا سدیم لوریل اتر سولفات (SLES) یک ماده شیمیایی پرکاربرد در صنایع شوینده، آرایشی و بهداشتی است که به دلیل خواص پاککنندگی، کفکنندگی و امولسیفایری بالا، در تولید شامپو، مایع دستشویی، کرمها و لوسیونها کاربرد گسترده دارد. این ماده در دو نوع اصلی صدفی (۳۰٪) و N70 (۷۰٪) عرضه میشود. تگزاپن با مقاومت در برابر آب سخت، تجزیهپذیری زیستی بالا و تحریک پوستی کمتر، یک گزینه مطمئن و کارآمد است. ممنون میشوم اگر سوالات و نظراتتون را برای ما کامنت کنید، کارشناسان فنی ما آمادهاند تا به تمام سوالات شما پاسخ دهند و شما را در انتخاب بهترین نوع تگزاپن راهنمایی کنند.
سوالات متداول
آیا تگزاپن، خواص ضد میکروبی دارد؟
آیا تگزاپن یک ماده سرطان زاست؟
در هنگام خرید تگزاپن به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
تگزاپن استاندارد چه ویژگیهایی دارد؟
