زندگی روزمره ما پر از موادی است که بدون آن‌ها بسیاری از فرآیندهای صنعتی و حتی محصولات معمولی ممکن نبود. اتیلن گلیکول یکی از همین مواد شیمیایی است که با وجود نام پیچیده‌اش، نقشی کلیدی در تولید و استفاده از بسیاری از محصولات ایفا می‌کند. شاید نام آن کمتر به گوش شما خورده باشد، اما تأثیر آن در صنایع مختلف غیرقابل‌انکار است.
ما امروز در شیمی داکس قصد داریم در ابتدا به بررسی این مطلب که پلی اتیلن چیست و چه کاربردی دارد؟ بپردازیم و سپس به معرفی معتبرترین فروشندگان پلی اتیلن می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
اتیلن گلیکول الکل چیست؟
اتیلن گلیکول (Ethylene Glycol) با فرمول شیمیایی C₂H₆O₂ یک ترکیب شیمیایی ساده از خانواده دی‌الکل‌هاست. این ماده به شکل مایعی بی‌رنگ، شفاف و با طعمی شیرین است که به‌طور گسترده در صنایع مختلف استفاده می‌شود. اتیلن گلیکول به دلیل خواص ضدفریز و قابلیت جذب رطوبت، یکی از اجزای کلیدی در تولید ضدیخ، خنک‌کننده‌های موتور و حتی برخی از مواد اولیه صنعتی محسوب می‌شود.
| ویژگی | مشخصات |
|---|---|
| نام ماده شیمیایی | اتیلن گلیکول (Ethylene Glycol) |
| فرمول شیمیایی اتیلن گلیکول | C₂H₆O₂ |
| جرم مولکولی | 62.07 گرم بر مول |
| چگالی | 1.113 گرم بر سانتی‌متر مکعب (در 20°C) |
| نقطه جوش | 197.3°C |
| نقطه انجماد | -12.9°C |
| ویسکوزیته | 16.1 میلی‌پاسکال در ثانیه (در 20°C) |
| حلالیت در آب | کاملاً محلول |
| رنگ | بی‌رنگ |
| بو | شیرین |
| دمای اشتعال‌پذیری | 111°C (در شرایط باز) |
| PH محلول آبی | خنثی تا کمی اسیدی (6-7) |
ترکیبات و مشتقات اتیلن گلیکول
این ماده شیمیایی بر اساس ترکیبات مرتبط و مشتقات آن به 3 دسته اصلی تقسیم می‌شود.
- مونو اتیلن گلیکول (Monoethylene Glycol – MEG): نوع خالص و ساده اتیلن گلیکول است که به‌طور گسترده در تولید ضدیخ، پلاستیک‌ها و الیاف مصنوعی استفاده می‌شود.
- دی‌اتیلن گلیکول (Diethylene Glycol – DEG): یک مشتق دیگر اتیلن گلیکول است که در تولید حلال‌ها، پلاستیک‌سازها و برخی محصولات صنعتی کاربرد دارد.
- تری‌اتیلن گلیکول (Triethylene Glycol – TEG): این نوع در کاربردهایی مانند جذب رطوبت در صنایع گاز و نفت استفاده می‌شود.
کاربرد اتیلن گلیکول
در ادامه با مهمترین کاربردهای اتیلن گلیکول آشنا خواهیم شد.
1. تولید ضدیخ و مایعات خنک‌کننده
اتیلن گلیکول به دلیل توانایی در کاهش نقطه انجماد و افزایش نقطه جوش آب، به‌طور گسترده در تولید ضدیخ و مایعات خنک‌کننده استفاده می‌شود. این ویژگی باعث می‌شود که موتورهای خودروها در سرمای شدید از یخ‌زدگی و در گرمای بالا از داغ شدن بیش از حد محافظت شوند. به عنوان مثال، در خودروهای سواری، ترکیب آب مقطر و اتیلن گلیکول در سیستم خنک‌کننده موتور استفاده می‌شود.
2. تولید الیاف پلی‌استر
یکی از مهمترین کاربردهای صنعتی اتیلن گلیکول، نقش آن در تولید الیاف پلی‌استر است. این ماده به‌عنوان یکی از مواد اولیه اصلی در فرآیند تولید پلی‌اتیلن ترفتالات (PET) استفاده می‌شود که در ساخت بطری‌های پلاستیکی، پارچه‌های مصنوعی و بسته‌بندی مواد غذایی کاربرد دارد. به عنوان نمونه، پارچه‌های پلی‌استری که در لباس‌های ورزشی استفاده می‌شوند، به کمک اتیلن گلیکول تولید می‌شوند.
3. صنایع رزین و پلاستیک
اتیلن گلیکول در تولید انواع رزین‌های پلی‌استر غیر اشباع استفاده می‌شود که در ساخت قایق‌ها، مخازن ذخیره و قطعات پلاستیکی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این رزین‌ها به دلیل مقاومت بالا در برابر حرارت و مواد شیمیایی، در صنایع مختلف کاربرد گسترده‌ای دارند.
4. تولید حلال‌ها و مواد شیمیایی
این ماده به‌عنوان یک حلال در تولید رنگ‌ها، جوهرها و برخی مواد شیمیایی دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد. به عنوان مثال، در ساخت رنگ‌های صنعتی که نیاز به یک حلال پایدار دارند، از اتیلن گلیکول بهره می‌گیرند.
5. جذب رطوبت در صنایع نفت و گاز
اتیلن گلیکول به دلیل خاصیت جذب رطوبت، در صنایع نفت و گاز برای جداسازی آب از گاز طبیعی استفاده می‌شود. این فرآیند باعث کاهش خوردگی تجهیزات و افزایش کیفیت گاز تولیدی می‌شود. به‌عنوان مثال، در پالایشگاه‌ها از اتیلن گلیکول برای حذف بخار آب از خطوط گاز طبیعی استفاده می‌شود.
خطرات و عوارض اتیلن گلیکول
اتیلن گلیکول یک ماده سمی است که در صورت بلعیدن یا تماس طولانی‌مدت با پوست و چشم می‌تواند عوارض جدی ایجاد کند. بلع این ماده می‌تواند باعث آسیب به کلیه‌ها، سیستم عصبی و حتی مرگ شود. همچنین بخارات آن در صورت تنفس ممکن است موجب تحریک دستگاه تنفسی گردد. بنابراین، هنگام کار با این ماده باید به شدت از تماس مستقیم با آن خودداری شود
شرایط ایمنی و نگهداری اتیلن گلیکول (msds)
برای نگهداری ایمن اتیلن گلیکول، باید آن را در ظروف دربسته و به دور از منابع گرما، شعله و نور مستقیم خورشید نگهداری کرد. محیط نگهداری باید دارای تهویه مناسب باشد تا از تجمع بخارات جلوگیری شود. هنگام کار با این ماده استفاده از تجهیزات ایمنی مانند دستکش، عینک محافظ و ماسک ضروری است. همچنین، در صورت تماس یا بلع اتفاقی، باید فوراً به مراکز درمانی مراجعه شود.
فرایند تولید اتیلن گلیکول
فرایند تولید این ماده شیمیایی به شرح زیر می‌باشد:
1. تولید اتیلن اکسید (Ethylene Oxide)
در مرحله اول، اتیلن اکسید به‌عنوان ماده واسطه تولید می‌شود. این فرایند با استفاده از گاز اتیلن و اکسیژن (O₂) در حضور کاتالیست نقره (Ag) انجام می‌شود. در این واکنش اکسیداسیون انتخابی، اتیلن با اکسیژن واکنش داده و اتیلن اکسید تولید می‌گردد. واکنش در دمای 200 تا 300 درجه سانتی‌گراد و فشار 10 تا 20 اتمسفر انجام می‌شود.
2. هیدرولیز اتیلن اکسید
در این مرحله، اتیلن اکسید تولیدشده در مرحله قبل با آب واکنش می‌دهد و اتیلن گلیکول تولید می‌شود. این واکنش که در دماهای 50 تا 200 درجه سانتی‌گراد و فشار 1 تا 5 اتمسفر انجام می‌گیرد، معمولاً نیازی به کاتالیست ندارد. محصول اصلی این واکنش اتیلن گلیکول است.
3. کنترل محصولات جانبی
در فرایند هیدرولیز، علاوه بر اتیلن گلیکول، محصولات جانبی مانند دی‌اتیلن گلیکول و تری‌اتیلن گلیکول نیز تولید می‌شوند. برای کاهش این محصولات جانبی، نسبت آب به اتیلن اکسید افزایش می‌یابد تا واکنش بیشتر به سمت تولید اتیلن گلیکول پیش برود.
4. تفکیک و خالص‌سازی
مخلوط تولیدشده شامل اتیلن گلیکول، آب و محصولات جانبی است که وارد مرحله جداسازی می‌شود. ابتدا آب اضافی از طریق تبخیر حذف می‌شود و سپس اتیلن گلیکول با استفاده از تقطیر از محصولات جانبی جدا شده و به‌صورت خالص به دست می‌آید. درست بعد از این 4 مرحله، نوبت به بسته بندی می‌رسد.
معادله سوختن اتیلن گلیکول چیست؟
معادله سوختن اتیلن گلیکول (C₂H₆O₂) که یک ترکیب آلی حاوی کربن، هیدروژن و اکسیژن است، به صورت زیر نوشته می‌شود:
C2H6O2 + 3O2 → 2CO2 + 3H2O
در این واکنش، اتیلن گلیکول با اکسیژن ترکیب شده و محصولات آن شامل دی‌اکسید کربن (CO2) و آب (H2O) هستند. این فرآیند به دلیل آزادسازی انرژی گرمایی، نوعی واکنش گرمازا محسوب می‌شود و برای تولید انرژی در برخی کاربردهای صنعتی استفاده می‌شود.
بازار جهانی اتیلن گلیکول
بازار جهانی اتیلن گلیکول در سال‌های اخیر دچار نوساناتی شده است. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که تقاضای جهانی این محصول تا سال ۲۰۲۴ بیش از ۶ درصد کمتر از انتظارات اولیه خواهد بود. این کاهش ناشی از تغییرات در زنجیره تأمین و کاهش تقاضا پس از همه‌گیری بوده که بر نرخ‌های تولید و حاشیه سود تأثیر گذاشته است. در عین حال، چین به‌عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده اتیلن گلیکول در جهان، با صنایع نساجی و فیبرهای مصنوعی خود، تقاضای عمده‌ای برای این محصول ایجاد می‌کند.
از نظر تولید، ایالات متحده و عربستان سعودی به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکنندگان اتیلن گلیکول شناخته می‌شوند. این کشورها با استفاده از منابع غنی نفت و گاز ظرفیت‌های تولیدی بالایی دارند. با این حال، برای تطبیق با شرایط جدید بازار، تولیدکنندگان باید به بهینه‌سازی فرآیندها و افزایش کارایی توجه کنند تا بتوانند سهم بازار و سودآوری خود را حفظ نمایند.
قیمت اتیلن گلیکول
قیمت اتیلن گلیکول در ایران تحت تأثیر عواملی مانند خلوص محصول، هزینه مواد اولیه، میزان تقاضا و نوسانات نرخ ارز قرار دارد. به‌عنوان مثال، خلوص بالاتر این ماده می‌تواند قیمت آن را افزایش دهد. همچنین، تغییرات در تقاضای بازار و نوسانات ارزی تأثیر مستقیمی بر قیمت نهایی می‌گذارد. با توجه به برنامه‌ریزی برای تولید ۲.۶ میلیون تن اتیلن گلیکول در ایران، انتظار می‌رود افزایش تولید داخلی و کاهش وابستگی به واردات، منجر به ثبات و حتی کاهش قیمت این محصول در بازار داخلی شود.
خرید و فروش اتیلن گلیکول
خرید و فروش اتیلن گلیکول به‌عنوان یکی از پرکاربردترین مواد شیمیایی در صنایع مختلف از جمله تولید ضدیخ، پلی‌استرها و رزین‌ها اهمیت زیادی دارد. قیمت این محصول به عواملی مانند خلوص، کیفیت، و نوسانات بازار وابسته است. برای خرید اتیلن گلیکول با قیمت مناسب، باید از منابع معتبر و تامین‌کنندگان قابل‌اعتماد استفاده کرد، چرا که کیفیت پایین این ماده می‌تواند به فرآیندهای صنعتی آسیب وارد کند.
فروش اتیلن گلیکول نیز از سوی تولیدکنندگان داخلی و خارجی انجام می‌شود و بازار رقابتی آن تحت تأثیر تقاضای جهانی و نرخ ارز قرار دارد. یافتن فروشندگان معتبر که محصول را با قیمت عادلانه و کیفیت تضمین‌شده ارائه کنند، از اهمیت بالایی برخوردار است. ما در شیمی داکس تلاش می‌کنیم تا معتبرترین فروشندگان اتیلن گلیکول را به شما عزیزان معرفی کنیم.
جمع بندی
اتیلن گلیکول یکی از مواد شیمیایی پرکاربرد در صنایع مختلف است که نقش کلیدی در تولید محصولات مهمی مانند ضدیخ، پلی‌استرها و رزین‌ها ایفا می‌کند. ویژگی‌های منحصربه‌فرد این ماده، از جمله خاصیت ضدیخ و حلالیت بالا، آن را به انتخابی ایده‌آل برای بسیاری از فرآیندهای صنعتی تبدیل کرده است. با این حال، آگاهی از عوامل تأثیرگذار بر قیمت، کیفیت، و نحوه خرید و فروش این محصول، برای اطمینان از استفاده بهینه و مقرون‌به‌صرفه ضروری است.
در نهایت، آشنایی دقیق با کاربردها و نکات ایمنی اتیلن گلیکول می‌تواند به بهره‌وری بیشتر در صنایع کمک کند و از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری کند. اگر در این زمینه سوالی دارید یا نیاز به اطلاعات بیشتری دارید، ما در شیمی داکس آماده‌ایم تا به تمامی سوالات شما پاسخ دهیم و راهنمایی لازم را ارائه کنیم.
