جیوه قرمز چیست و چه کاربردی دارد؟

جیوه قرمز، ماده‌ای اسرارآمیز و پرابهام، سال‌هاست که در داستان‌ها، شایعات و حتی گزارش‌های نظامی مطرح می‌شود. برخی آن را یک ماده استراتژیک با کاربردهای پیشرفته در سلاح‌های هسته‌ای می‌دانند، در حالی که بسیاری از کارشناسان وجود آن را رد کرده و آن را افسانه یا سوءتفاهم می‌خوانند.

در این مطلب از نشریه شیمی داکس، قصد داریم به تمام سوالات و ابهامات شما در مورد جیوه قرمز پاسخ دهیم، از تاریخچه و شایعات پیرامون آن تا بررسی علمی و واقعیت‌های پشت این موضوع جنجالی. با ما همراه باشید تا پرده از راز این ماده مرموز برداریم.

جیوه قرمز چیست؟

جیوه قرمز یا جیوه سرخ (Red Mercury) یک ماده اسرارآمیز و بحث‌برانگیز است که گفته می‌شود در ساخت سلاح‌های هسته‌ای و سیستم‌های پیشرفته نظامی کاربرد دارد. با این حال، وجود این ماده به طور علمی تأیید نشده و بسیاری از کارشناسان آن را یک افسانه یا سوءتفاهم می‌دانند. برخی نظریه‌ها بیان می‌کنند که جیوه قرمز ممکن است ترکیبی از جیوه و سایر عناصر یا حتی یک ماده کاملاً متفاوت باشد. به دلیل ابهامات فراوان و نبود شواهد مستند، جیوه قرمز بیشتر در داستان‌های علمی‌تخیلی و شایعات نظامی مطرح شده است.

تاریخچه جیوه سرخ

همان طور که گفتیم، جیوه قرمز یا جیوه سرخ، ماده‌ای اسرارآمیز است که در دهه ۱۹۹۰ در منطقه اورال روسیه مورد توجه قرار گرفت. در آن زمان، یک شرکت روسی در نامه‌ای به بوریس یلتسین، رئیس‌جمهور وقت، درخواست کرد تا اجازه فروش این ماده را برای کمک به حل مشکلات مالی کشور صادر کند. این درخواست پذیرفته شد و اجازه فروش ۹ تن جیوه قرمز در مدت سه سال داده شد.

در آن دوره، جیوه قرمز تقلبی توسط بازرگانان روسی در بازارهای اروپا و خاورمیانه عرضه شد و خریداران زیادی را جذب کرد که حاضر بودند مبالغ هنگفتی برای آن بپردازند، حتی بدون اینکه بدانند این ماده دقیقاً چیست. قیمت این ماده بین ۱۰۰,۰۰۰ تا ۳۰۰,۰۰۰ دلار به ازای هر کیلوگرم متغیر بود. گاهی اوقات، این ماده به‌طور عمدی پرتودهی می‌شد یا در ظروفی با نشانه‌های رادیواکتیو حمل می‌شد تا خریداران را فریب دهند و ارزش استراتژیک آن را القا کنند. با این حال، نمونه‌های ضبط‌شده توسط پلیس نشان داد که این ماده معمولاً ترکیبی از اکسید جیوه، یدید جیوه یا جیوه مخلوط با رنگ قرمز بود که هیچ ارزش نظامی خاصی نداشت.

در سال ۲۰۰۴، سه مرد در بریتانیا به اتهام تلاش برای خرید یک کیلوگرم جیوه قرمز به قیمت ۹۰۰,۰۰۰ پوند دستگیر شدند. پس از این اتفاق، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بیانیه‌ای صادر کرد و وجود جیوه قرمز به عنوان یک ماده واقعی را رد کرد. در نهایت، این سه مرد در سال ۲۰۰۶ از اتهامات مرتبط با تروریسم تبرئه شدند. این ماجراها نشان می‌دهد که جیوه قرمز بیشتر یک افسانه یا سوءتفاهم بوده و تاکنون شواهد علمی معتبری برای اثبات وجود آن ارائه نشده است.

جیوه قرمز از افسانه تا واقعیت

سام کوهن، دانشمندی که به عنوان پدر بمب نوترونی شناخته می‌شود، اشاره می‌کند که ترکیباتی از جیوه با ویژگی‌های انفجاری وجود دارند، مانند تیوسانات جیوه، اما این ترکیبات به عنوان جیوه قرمز شناخته نمی‌شوند. سناریوی قابل قبول در مورد جیوه قرمز این است که این نام ممکن است یک کد یا اصطلاح رمزی برای اشاره به یک ماده منفجره پیشرفته و بسیار مخرب باشد. این ماده می‌تواند نوعی پلیمر از ترکیبات منفجره باشد که برای آغاز فرآیند انفجار در کلاهک‌های اتمی استفاده می‌شود.

اگر چنین ماده‌ای واقعاً وجود داشته باشد، باید ویژگی‌هایی بسیار غیرمعمول و پیچیده داشته باشد، به‌گونه‌ای که حتی سازندگان آن نیز به طور کامل درکش نکنند. این موضوع برای یک ماده شیمیایی که احتمالاً در تسلیحات نظامی به کار می‌رود، نگران‌کننده است و استفاده از آن در صنایع دفاعی را به موضوعی بسیار بحث‌برانگیز تبدیل می‌کند.

جیوه قرمز در چه وسایلی وجود دارد؟

جیوه قرمز، به عنوان یک ماده اسرارآمیز و بحث‌برانگیز، در برخی شایعات و داستان‌ها به وسایل قدیمی مانند رادیوها، تلویزیون‌های قدیمی، چرخ‌خیاطی‌ها و دیگر دستگاه‌های الکترونیکی یا مکانیکی قدیمی مرتبط شده است. گفته می‌شود که این ماده ممکن است در قطعات یا بخش‌هایی از این وسایل وجود داشته باشد، اما هیچ شواهد علمی یا مستنداتی وجود ندارد که ثابت کند جیوه قرمز واقعاً در چنین دستگاه‌هایی استفاده شده است. بیشتر این ادعاها به داستان‌سرایی‌ها و افسانه‌های شهری مرتبط هستند و از نظر علمی تأیید نشده‌اند. در واقع، این وسایل قدیمی معمولاً حاوی موادی مانند جیوه معمولی، سرب یا دیگر ترکیبات شیمیایی هستند که با جیوه قرمز تفاوت دارند.

تشخیص جیوه قرمز

تشخیص جیوه قرمز به دلیل ماهیت اسرارآمیز و غیرمستند آن، همواره با چالش‌هایی همراه بوده است. از آنجا که وجود جیوه قرمز به عنوان یک ماده واقعی و مستقل توسط دانشمندان و سازمان‌های معتبر تأیید نشده است، روش‌های دقیق و علمی برای تشخیص آن نیز وجود ندارد. با این حال، برخی ادعاها و شایعات در مورد روش‌های تشخیص جیوه قرمز مطرح شده‌اند که بیشتر بر پایه حدس و گمان هستند و از نظر علمی قابل اعتماد نیستند. در ادامه به برخی از این روش‌های ادعایی اشاره می‌شود:

۱. تست رنگ و ظاهر فیزیکی

بر اساس برخی ادعاها، جیوه قرمز به دلیل وجود ناخالصی‌ها یا ترکیبات خاص، رنگ قرمز یا مایل به قرمز دارد. با این حال، این ویژگی به تنهایی نمی‌تواند معیار تشخیص باشد، زیرا مواد دیگری مانند اکسید جیوه یا ترکیبات رنگی حاوی جیوه نیز ممکن است ظاهری مشابه داشته باشند.

۲. تست پرتوزایی

برخی شایعات ادعا می‌کنند که جیوه قرمز دارای خاصیت پرتوزایی است. برای تشخیص این ویژگی، از دستگاه‌های اندازه‌گیری تشعشع (مانند شمارنده گایگر) استفاده می‌شود. اما باید توجه داشت که بسیاری از مواد پرتوزا دیگر نیز ممکن است نتایج مشابهی ایجاد کنند و این روش نمی‌تواند به طور قطعی وجود جیوه قرمز را تأیید کند.

۳. تست شیمیایی

برخی آزمایش‌های شیمیایی می‌توانند وجود جیوه را در یک ماده تشخیص دهند، اما این آزمایش‌ها نمی‌توانند مشخص کنند که آیا این جیوه همان جیوه قرمز اسرارآمیز است یا خیر. برای مثال، تست‌هایی مانند تجزیه عنصری یا طیف‌سنجی جرمی می‌توانند وجود جیوه را تأیید کنند، اما این روش‌ها قادر به تشخیص ماهیت خاص جیوه قرمز نیستند.

۴. تست انفجاری

بر اساس برخی ادعاها، جیوه قرمز دارای خاصیت انفجاری است. با این حال، انجام چنین تست‌هایی بسیار خطرناک است و به هیچ وجه توصیه نمی‌شود. علاوه بر این، مواد انفجاری دیگری نیز وجود دارند که ممکن است نتایج مشابهی ایجاد کنند.

۵. بررسی منشأ و تاریخچه

از آنجا که جیوه قرمز بیشتر در داستان‌ها و شایعات مطرح شده است، بررسی منشأ و تاریخچه ماده مورد نظر می‌تواند به تشخیص واقعی‌بودن آن کمک کند. اگر ماده‌ای به عنوان جیوه قرمز فروخته می‌شود، احتمالاً تقلبی است و باید با احتیاط با آن برخورد کرد.

جیوه قرمز و فراعنه

لیزا وین، رئیس بخش مردم‌شناسی دانشگاه مک‌کواری، معتقد است که داستان جیوه قرمز یک کلاهبرداری بزرگ است و ممکن است مردم را در معرض خطر سرقت یا اتلاف وقت قرار دهد. او برای اولین بار زمانی با این پدیده مواجه شد که در اهرام جیزه مصر مشغول کار بود و با دکتر زاهی حواس، مصر‌شناس مشهور، همکاری می‌کرد.

پروفسور وین خاطره‌ای را به یاد می‌آورد که در آن یک شاهزاده سعودی برای نجات مادرش که در کما به سر می‌برد، به مصر سفر کرده بود. این مرد تمام انرژی و منابع خود را صرف یافتن راه‌حلی برای بهبود مادرش کرده بود. او ابتدا به یک شفادهنده روحانی در عربستان سعودی مراجعه کرده بود که به او گفته بود ماده‌ای جادویی به نام جیوه قرمز در گلوی مومیایی‌های مصر باستان دفن شده و می‌تواند مادرش را نجات دهد. شفادهنده به او توصیه کرده بود که به مصر برود و از یک باستان‌شناس کمک بگیرد تا این ماده را برایش تهیه کند.

با این حال، زمانی که شاهزاده سعودی به مصر رسید و با دکتر حواس صحبت کرد، متوجه شد که جیوه قرمز تنها یک افسانه است و وجود خارجی ندارد. دکتر حواس به او گفت: «من برای مادرت متأسفم، اما این داستان واقعیت ندارد و چیزی به نام جیوه قرمز وجود ندارد.»

پروفسور وین متوجه شد که این اولین بار نبود که دکتر حواس و همکارانش با چنین درخواست‌هایی مواجه می‌شدند. آنها بارها با افرادی از کشورهای عربی روبرو شده بودند که به دنبال جیوه قرمز به عنوان یک درمان جادویی بودند و معتقد بودند این ماده در کنار فراعنه دفن شده است.

ریشه این باور به طور دقیق مشخص نیست، اما برخی آن را به نوشته‌های جابر بن حیان، کیمیاگر و فیلسوف ایرانی، مرتبط می‌دانند. او در آثار خود اشاره کرده است که گران‌بهاترین اکسیرها در اهرام مصر پنهان شده‌اند. این ادعاها ممکن است به شکل‌گیری افسانه جیوه قرمز کمک کرده باشد. با این حال، هیچ شواهد علمی یا تاریخی برای اثبات وجود چنین ماده‌ای وجود ندارد.