پیش‌بینی دقیق 2026: آینده صنعت مواد شیمیایی در جهان به کدام سمت می‌رود؟
امروز در مجله تخصصی شیمی و مواد شیمیایی شیمی داکس قصد داریم به بررسی تحلیل بازار جهانی مواد شیمیایی در سال ۲۰۲۵ بپردازیم و دیتا و داده های بین المللی این بازار را بررسی کنیم و در پایان ببینیم که ایران چه سهمی از این بازار مواد شیمیایی دارد. اگر پیداکردن جواب برای این سوال ها برای شما هم مثل من جذاب است تا پایان این مطلب با ما همراه شوید.
چشم انداز بازار مواد شیمیایی
طبق گزارش مؤسسه MarketsandMarkets بازار جهانی صنایع شیمیایی در سال ۲۰۲۵ همچنان یکی از بزرگ‌ترین و پویاترین بازارهای جهان است، هرچند سرعت رشد آن نسبت به سال‌های اوج گذشته کمی آرام‌تر شده ولی طبق برآوردها، ارزش کل این بازار در سال ۲۰۲۵ بین ۶.۱۸ تا ۶.۳۲ تریلیون دلار بوده و به گفته‌ی انجمن شیمی آمریکا (ACC) و گزارش Deloitte 2025 Outlook انتظار می‌رود با نرخ رشد سالانه حدود ۲ تا ۳.۵ درصد به مسیر خود ادامه دهد.
در این میان، بخش مواد شیمیایی ویژه(Specialty Chemicals) با ارزشی بین ۰.۹۴ تا ۱.۱ تریلیون دلار در سال ۲۰۲۵ جایگاه ویژه‌ای دارد؛ چراکه نشان‌دهنده حرکت صنعت به‌سمت محصولات با ارزش افزوده بالا است.
| سال | ارزش بازار جهانی (تریلیون دلار) | نرخ رشد سالانه | توضیح روند |
|---|---|---|---|
| 2022 | 5.8 | — | بازار در حال بهبود پس از کرونا |
| 2023 | 6.05 | +4.3% | افزایش تقاضا در صنایع خودروسازی و دارویی |
| 2024 | 6.18 | +2.1% | نوسان انرژی و تمرکز بر پایداری زیست‌محیطی |
| 2025 | 6.32 | +2.3% | رشد پایدار با تمرکز بر فناوری و مواد ویژه |
| 2026 (پیش‌بینی) | 6.465 | +2.3% | ادامه روند رشد با تمرکز بر مواد ویژه و نوآوری |
بازیگران کلیدی و سهم منطقه‌ای
در سطح جهان، آسیا، به‌ویژه چین، همچنان قلب تپنده بازار صنایع شیمیایی است و آمریکای شمالی و اروپا هم نقش مهمی در تأمین نوآوری و محصولات پیشرفته دارند. بر اساس داده‌های McKinsey و Deloitte بیش از ۴۰ درصد تولید جهانی در اختیار چین است و این کشور با سرمایه‌گذاری‌های گسترده در بخش پتروشیمی و مواد ویژه، موقعیت خود را تثبیت کرده است. اما نکته جذاب این گزارش، شتاب بالای رشد در بازارهای نوظهور است؛ به‌ویژه هند که انتظار می‌رود در بلندمدت سهم قابل توجهی از بازار جهانی را به خود اختصاص دهد.
این روند نشان می‌دهد که فرصت‌های بزرگ نه‌تنها در مناطق توسعه‌یافته، بلکه در بازارهای در حال رشد نیز شکل می‌گیرد. در سمت تولید، شرکت‌های بزرگ جهانی مثل BASF، Dow، Sinopec/SABIC، LyondellBasell، ExxonMobil Chemical و Covestro بازیگران اصلی هستند؛ این شرکت‌ها با تمرکز بر محصولات پایه و ادغام عمودی زنجیره ارزش (از خوراک تا پلیمر) نقش کلیدی در شکل‌دهی به بازار دارند. حضور این غول‌ها و استراتژی‌های آن‌ها، چشم‌انداز رقابتی و فرصت‌های سرمایه‌گذاری را برای سایر فعالان بازار روشن می‌کند.
| منطقه | سهم از تولید جهانی مواد شیمیایی (۲۰۲۵) | ویژگی اصلی بازار |
|---|---|---|
| آسیا و اقیانوسیه | ~۴۵٪ | رشد سریع در چین و هند |
| آمریکای شمالی | ~۲۰٪ | نوآوری و فناوری پیشرفته |
| اروپا | ~۱۸٪ | تمرکز بر پایداری و انرژی پاک |
| خاورمیانه و آفریقا | ~۱۰٪ | تمرکز بر صادرات خوراک پتروشیمی |
| سایر مناطق | ~۷٪ | بازارهای در حال توسعه |
از پلاستیک‌های هوشمند تا مواد ویژه؛ مسیر رشد آینده
طبق گزارش‌های مؤسسه‌های Precedence Research و Mordor Intelligence بازار صنایع شیمیایی در سال ۲۰۲۵ همچنان توسط صنایع محرک کلیدی هدایت می‌شود؛ از جمله خودروسازی برقی، بسته‌بندی، سلامت و انرژی‌های نو. این صنایع نه‌تنها تقاضای پایدار برای مواد پایه ایجاد می‌کنند، بلکه به سمت محصولات شیمیایی ویژه(Specialty Chemicals) با ارزش افزوده بالا حرکت می‌کنند که در سال جاری حدود ۱ تریلیون دلار ارزش‌گذاری شده‌اند.
این نکته نشان می‌دهد که موفقیت در بازار شیمیایی امروز دیگر تنها به حجم تولید نیست، بلکه به کیفیت و نوآوری محصولات وابسته است. شرکت‌ها با تمرکز بر مواد با ارزش افزوده بالا می‌توانند جایگاه خود را تثبیت کرده و همزمان از رشد سریع بخش‌های نوظهور بهره ببرند، به‌ویژه در حوزه‌هایی مانند بسته‌بندی هوشمند، دارو و محصولات شیمیایی تخصصی.
رشد بخش Specialty Chemicals بیش از همه تحت‌تأثیر سه عامل است:
- افزایش تقاضا برای محصولات با عملکرد خاص و سازگار با محیط زیست
- توسعه فناوری‌های نو مانند نانوشیمی و بیوشیمی
- استفاده از هوش مصنوعی در طراحی ترکیبات جدید و پیش‌بینی رفتار مواد
پایداری بزرگ شرکت‌های شیمیایی
صنعت شیمی، علی‌رغم رشد پایدار بازار جهانی، با چالش‌های جدی مواجه است که می‌تواند روند توسعه را تحت تأثیر قرار دهد. طبق گزارش Deloitte نوسان قیمت خوراک به‌ویژه نفت و گاز، مستقیماً هزینه تولید مواد شیمیایی را افزایش می‌دهد و شرکت‌ها را مجبور به مدیریت دقیق موجودی و بهینه‌سازی فرایندها می‌کند. همزمان، قوانین سختگیرانه محیط زیست و فشارهای جهانی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، الزام تولیدکنندگان را به حرکت به سمت تولید سبز و استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر بیشتر کرده است.
علاوه بر این، رقابت فشرده در بازار جهانی و وابستگی به زنجیره تأمین جهانی، خطرات دیگری ایجاد می‌کند؛ هرگونه اختلال در حمل و نقل یا محدودیت صادرات می‌تواند بر دسترسی به مواد اولیه و زمان‌بندی تولید تأثیر بگذارد. در این شرایط، شرکت‌هایی که بتوانند نوآوری، فناوری دیجیتال و مدیریت هوشمند زنجیره تأمین را به‌کار گیرند، نه تنها در حفظ سهم بازار موفق خواهند بود، بلکه می‌توانند از فرصت‌های جدید رشد نیز بهره‌مند شوند.
