پتروشیمی بندر امام: معرفی، تاریخچه و نقش در صنعت پتروشیمی ایران

پتروشیمی بندر امام یکی از قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین مجتمع‌های پتروشیمی ایران به شمار می‌رود. این شرکت در زمینی به وسعت حدود ۲۷۰ هکتار، در شهرستان ماهشهر قرار دارد. جالبه بدونید که عملیات مقدماتی اجرای طرح، مانند خاک‌ریزی، تسطیح زمین و احداث اسکله‌ها، از اوایل سال ۱۳۵۳ به تدریج آغاز شد و مسیر شکل‌گیری یکی از مهم‌ترین مراکز تولید پتروشیمی کشور را هموار کرد.

پتروشیمی بندر امام در تولید انواع مواد شیمیایی فعالیت می‌کند و محصولات اصلی آن شامل اتیلن، پروپیلن، بوتادین، بنزن، تولوئن و زایلین‌ها است. این مواد پایه، پس از فرآوری، به محصولات میانی و نهایی متنوعی مانند پلی‌اتیلن سبک و سنگین، لاستیک مصنوعی، پلی‌وینیل کلراید، پارازایلین و MTBE تبدیل می‌شوند. این محصولات نقش مهمی در تأمین نیازهای داخلی و صادراتی ایران ایفا می‌کنند و پتروشیمی بندر امام را به یکی از ستون‌های اصلی صنعت پتروشیمی کشور تبدیل کرده‌اند.

تاریخچه پتروشیمی بندر امام

همان طور که گفتیم، فعالیت‌های مقدماتی پروژه از اوایل دهه ۱۳۵۰ آغاز شد و شامل خاک‌ریزی، تسطیح زمین، احداث ساختمان‌های موقت و تأسیسات اولیه بود. ساخت واحدهای اصلی نیز از سال ۱۳۵۵ شروع شد، اما با وقوع انقلاب و سپس جنگ تحمیلی، پروژه برای سال‌ها متوقف شد.

پس از پایان جنگ و بازگشت امکان ادامه کار، پروژه با استفاده از کارشناسان و پیمانکاران داخلی و همکاری شرکت‌های اروپایی بازسازی و تکمیل شد. تمامی واحدها، از جمله واحد آروماتیک، توسط متخصصان ایرانی راه‌اندازی گردید و پروژه‌های توسعه‌ای مانند پارازایلین و MTBE نیز اجرا شدند. امروز پتروشیمی بندر امام به عنوان یکی از ستون‌های اصلی صنعت پتروشیمی ایران فعال است.

جالبه بدانید که نام شرکت در ابتدا  پتروشیمی ایران-ژاپن(IJPC) بود که بعداً به پتروشیمی بندر امام (BIPC) تغییر یافت.

بمباران در جنگ ایران و عراق

در دوران جنگ تحمیلی ایران و عراق، مجتمع پتروشیمی بندر امام بارها هدف حملات هوایی نیروهای عراقی قرار گرفت. بر اساس گزارش‌های منتشرشده، در این حملات بیش از ۲۰ بار بمباران انجام شد که خسارت‌های سنگینی به تجهیزات، ماشین‌آلات و تأسیسات مجتمع وارد کرد.

محصولات پتروشیمی بندر امام

ما در این مطلب از شیمی داکس، تولیدات پتروشیمی بندر امام را به 6 دسته اصلی تقسیم کردیم.

خوراک‌ها و سوخت‌ها

خوراک و سوخت، مواد اولیه‌ای هستند که به‌عنوان پایه اصلی فرآیندهای پتروشیمی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این مواد، انرژی و مواد خام لازم برای تولید ترکیبات شیمیایی و پلیمری را فراهم می‌کنند و نقش اساسی در راه‌اندازی واحدهای تولیدی دارند.

• اتان (Ethane): ماده اولیه تولید اتیلن در واحد کراکر.
• برش الفینی: ترکیبات هیدروکربنی که به عنوان خوراک واحدهای تولید پلیمر استفاده می‌شوند.
• نفتا: ماده اولیه اصلی برای تولید اتیلن و پروپیلن از طریق فرآیند کراکینگ.
• گاز مایع (LPG): منبع سوختی و خوراکی برای واحدهای تولیدی، شامل بوتان و پروپان.
• NGL (مایعات گازی طبیعی): ترکیبی از هیدروکربن‌های سبک که به عنوان خوراک پایه استفاده می‌شود.

محصولات شیمیایی پایه (Basic Chemicals)

این گروه شامل مواد اولیه‌ای است که اساس صنعت پتروشیمی را تشکیل می‌دهند. از این ترکیبات، بسیاری از فرآورده‌های میانی و نهایی به‌دست می‌آیند و در صنایع مختلف از پلاستیک‌سازی گرفته تا نساجی و سوخت به‌کار می‌روند.

• اتیلن (Ethylene): مهم‌ترین محصول پایه برای تولید پلی‌اتیلن‌ها و اتیلن‌گلایکول.
• پروپیلن (Propylene): ماده کلیدی برای ساخت پلی‌پروپیلن و الیاف مصنوعی.
• بوتادین: در تولید لاستیک مصنوعی و مواد الاستومری استفاده می‌شود.
• بنزن (Benzene): ترکیب آروماتیک پایه برای تولید مواد شیمیایی چون استایرن و سیکلوهگزان.
• تولوئن (Toluene): ماده حلال و پایه‌ای برای ساخت رنگ، چسب و مواد منفجره صنعتی.
• زایلین‌ها (Xylenes): ترکیبات آروماتیکی که برای تولید پارازایلن و مواد پلاستیکی به کار می‌روند.
• پارازایلین (Para-xylene): برای تولید PTA و PET در صنایع نساجی و بسته‌بندی استفاده می شود.

آروماتیک‌ها

آروماتیک‌ها گروهی از ترکیبات شیمیایی معطر هستند که نقش مهمی در تولید انواع رزین‌ها، الیاف مصنوعی و حلال‌ها دارند. این ترکیبات از فرآیند تبدیل نفتا یا زایلین‌ها به‌دست می‌آیند.

• مخلوط زایلین (Mixed Xylene): پایه تولید پارازایلن و ارتوزایلن.
• پارازایلن: ماده اولیه برای تولید پلی‌استرها و الیاف PET.
• بنزن و تولوئن: از پرمصرف‌ترین ترکیبات آروماتیکی در صنایع پلاستیک و رنگ هستند.

پلیمرها و محصولات نهایی

پلیمرها از مهم‌ترین محصولات نهایی مجتمع پتروشیمی بندر امام هستند و در صنایع بسته‌بندی، لوازم خانگی، ساختمانی و خودروسازی کاربرد گسترده‌ای دارند.

• پلی‌اتیلن سبک (LDPE): پلاستیکی انعطاف‌پذیر برای تولید فیلم‌ها، کیسه‌ها و بسته‌بندی‌ها.
• پلی‌اتیلن سنگین (HDPE): دارای استحکام بالا، مورد استفاده در لوله‌ها، ظروف و قطعات صنعتی.
• پلی‌وینیل کلراید (PVC): ماده‌ای پرکاربرد در صنایع ساختمانی، سیم‌کشی و لوله‌سازی.
• لاستیک مصنوعی (Synthetic Rubber): مورد استفاده در تایرسازی و قطعات مقاوم در برابر سایش.
• پلی‌پروپیلن (PP): پلیمر سبک و مقاوم برای بسته‌بندی، قطعات خودرو و منسوجات.

فرآورده‌های ویژه و جانبی

این گروه شامل ترکیباتی است که یا به‌عنوان محصولات جانبی فرآیندهای اصلی به‌دست می‌آیند، یا برای استفاده خاص در صنایع سوختی و شیمیایی تولید می‌شوند.

• MTBE (متیل ترت بوتیل اتر): افزودنی به بنزین برای افزایش عدد اکتان و کاهش آلودگی.
• رافینیت: محصول جانبی حاصل از واحد بوتادین، مورد استفاده در صنایع شیمیایی دیگر.

مواد شیمیایی و میان‌دستی

این بخش شامل موادی است که هم در داخل مجتمع و هم در صنایع پایین‌دستی به عنوان واسطه تولید استفاده می‌شوند.

• وینیل کلراید منومر : ماده اولیه تولید PVC.
• کاستیک سودا : ماده قلیایی پرکاربرد در صنایع شیمیایی و پالایشی محسوب می شود.
• دی‌کلرواتان (EDC): پیش‌ماده اصلی تولید وینیل کلراید.
• MTBE: افزودنی به بنزین برای بهبود عدد اکتان و کاهش آلایندگی.
• آب ژاول: برای ضدعفونی و سفیدکنندگی استفاده می‌شود.
• اسید کلریدریک : کاربرد گسترده در فرآیندهای صنعتی و شیمیایی دارد.
• دی‌کلرو متان: حلال صنعتی مهم در تولید چسب، رنگ و داروسازی.

موقعیت جغرافیایی و اهمیت بندر امام

پتروشیمی بندر امام در جنوب غربی ایران و در استان خوزستان واقع شده است. این مجتمع در شهرستان ماهشهر، در فاصله حدود ۱۰۵ کیلومتری جنوب شرقی اهواز و ۸۴ کیلومتری شرق آبادان، و در ضلع شمال غربی خلیج فارس قرار دارد. موقعیت جغرافیایی ویژه این منطقه، دسترسی آسان به منابع اولیه پتروشیمی و امکانات حمل‌ونقل دریایی را فراهم می‌کند و امکان صادرات گسترده محصولات را به بازارهای داخلی و بین‌المللی مهیا می‌سازد.

این جایگاه استراتژیک باعث شده پتروشیمی بندر امام نقش کلیدی در زنجیره تأمین صنعت پتروشیمی کشور داشته باشد و به عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز تولید و صادرات محصولات شیمیایی و پلیمری ایران شناخته شود.

راه های ارتباطی با پتروشیمی بندر امام

راه های ارتباطی با پتروشیمی امام خمینی به شرح زیر است:

آدرس دفتر مرکزی پتروشیمی بندر امام

• پتروشیمی بندر امام دفتر مرکزی: استان خوزستان، شهرستان ماهشهر، منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی، شرکت پتروشیمی بندر امام
• کد پستی: ۶۳۵۶۱۷۴۱۵۱
• شماره تماس: ‎۰۶۱-۵۲۲۵۱۱۸۸
• نمابر: ‎۰۶۱-۵۲۲۵۲۳۱۱
• سایت: WWW.BIPC.IR
• ایمیل: INFO@BIPC.IR

آدرس دفتر تهران پتروشیمی بندر امام

• پتروشیمی بندر امام دفتر تهران: کارگر شمالی، نرسیده به جلال آل احمد، خیابان شکرالله، پلاک ۱۲۲
• تلفن: ‎۰۲۱-۸۸۰۰۴۲۰۰
  نمابر: ‎۰۲۱-۸۸۰۰۴۱۹۵

پرتال پتروشیمی بندر امام

آدرس پرتال سهامداران پتروشیمی بندر امام به نشانی https://sahamfasl.bipc.ir می باشد. در ضمن بد نیست بدانید که پتروشیمی بندر امام یک اپ سازمانی هم دارد که از جمله خدمات این اپ می‌توان به مشاهده فیش حقوقی اشاره کرد.

اسامی مدیران پتروشیمی بندر امام

طبق گزارش روزنامه دنیای اقتصاد در سال 1393 تعداد کارکنان مجتمع پتروشیمی بندر امام حدود 3 هزار و 385 نفر می‌باشد و جالبه بدانید که این  پتروشیمی از سال ۱۳۵۲ تا پایان سال ۱۴۰۳، ۱۶ مدیر عامل به خود دیده است و سپهدار انصاری نیک از سال ۱۴۰۱ به عنوان مدیرعامل پتروشیمی فعالیت دارد. در ادامه لیست مدیرعاملان پیشین را نیز برای شما آماده کردیم.

گنجی تومیو (۱۳۵۸- ۱۳۵۲)، ک. اداچی (۱۳۵۹- ۱۳۵۸)، حسن دبیری (۱۳۶۰ تا ۱۳۵۹)، محسن کمالی تقوی (۱۳۶۱) ، احمد احمدی (۱۳۶۳-۱۳۶۲)، محمد احتیاطی (۱۳۶۵– ۱۳۶۳)، علیرضا منتظری پور آقا (۱۳۶۶)، محمد جوادیان (۱۳۶۸– ۱۳۶۶)، حبیب امین فر (۱۳۶۸)، مهدی میر معزی (۱۳۷- ۱۳۶۸)، عباس شعری مقدم (۱۳۸۵- ۱۳۷۳)، عادل نژاد سلیم (۱۳۸۷- ۱۳۸۵)، رضا امیری (۱۳۸۹- ۱۳۸۷)، محمد حسین ظریفکارفرد (۱۳۹۲- ۱۳۸۹)، رضا امیری (۱۳۹۶- ۱۳۹۲) و حمیدرضا رستمی (۱۴۰۱- ۱۳۹۷)

فناوری و فرایندهای تولید در پتروشیمی بندر امام

پتروشیمی بندر امام با بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته در حوزه‌های کراکینگ بخار، پلیمریزاسیون و تولید مواد شیمیایی پایه، به‌عنوان یکی از مراکز صنعتی پیشرو در خاورمیانه شناخته می‌شود. فرایندهای تولید در این مجتمع شامل تبدیل هیدروکربن‌های سبک به اتیلن و پروپیلن و سپس تولید انواع پلیمرها و محصولات میانی است.

این مجتمع با استفاده از فناوری‌های روز شرکت‌های بین‌المللی و همچنین توان فنی مهندسان ایرانی، توانسته است زنجیره‌ای کامل از تولید مواد پایه تا محصولات نهایی را در یک ساختار منسجم و هوشمندانه ایجاد کند که از لحاظ بهره‌وری، مصرف انرژی و پایداری زیست‌محیطی در سطح استانداردهای جهانی قرار دارد.

نقش پتروشیمی بندر امام در اقتصاد و صادرات ایران

پتروشیمی بندر امام یکی از ستون‌های اصلی صنعت پتروشیمی کشور و از مهم‌ترین منابع ارزآوری غیرنفتی ایران محسوب می‌شود. این مجتمع با ظرفیت بالای تولید و تنوع گسترده محصولات، نقش تعیین‌کننده‌ای در تأمین مواد اولیه صنایع داخلی و صادرات به بازارهای جهانی دارد. محصولات تولیدی آن، از پلیمرها گرفته تا مواد شیمیایی پایه و سوخت‌های پتروشیمیایی، به کشورهای مختلف صادر می‌شود و سهم چشمگیری در تراز تجاری کشور دارد.

بزرگ‌ترین تصفیه‌خانه صنعتی کشور در پتروشیمی بندرامام به بهره‌برداری رسید

به گزارش خبرنگار شانا در ۴ تیرماه ۱۴۰۳، فاز نخست تصفیه‌خانه مرکزی پساب پتروشیمی بندر امام با هدف حفاظت از محیط‌زیست و اکوسیستم دریایی بندر ماهشهر و در راستای ایفای مسئولیت اجتماعی این مجتمع، به‌صورت ویدئوکنفرانسی و با دستور محمد مخبر و حضور وزیر نفت وقت، جواد اوجی، افتتاح شد.

این تصفیه‌خانه که توسط متخصصان ایرانی و در زمینی به وسعت ۶ هکتار ساخته شده، از دو بخش اصلی تصفیه پساب و نمک‌زدایی تشکیل شده است. خروجی آن سالانه حدود ۸,۳۰۰ تن پساب تصفیه‌شده و بیش از ۲۶ هزار مترمکعب آب RO است که دوباره به چرخه تولید بازمی‌گردد و نقش مهمی در کاهش مصرف آب تازه در مجتمع ایفا می‌کند.