ضدیخ چیست و چه کاربردی دارد؟
قطعاً تا به حال اسم ضد یخ به گوشتان خورده، بخواهم تو یک جمله توصیفش کنم: باید بگم که همان محلول حل‌شونده‌ای که در روزهای سرد زمستان نقش نگهبان خودروها را ایفا می‌کند. اگر این ماده شیمیایی حیاتی وجود نداشت، واقعاً معلوم نبود در دماهای زیر صفر چه بلایی بر سر خودرو شما می‌آمد.
امروز در شیمی داکس قصد داریم به بررسی این موضوع بپردازیم که ضد یخ چیست، چگونه عمل می‌کند و چرا استفاده از آن برای خودروها و حتی تجهیزات صنعتی ضروری است.
محلول حل شونده ضدیخ چیست؟
ضدیخ یا پادژل (Antifreeze) سیالی است که به طور عمده برای جلوگیری از یخ‌زدگی آب در سیستم‌های سرمایشی موتور خودرو و دیگر تجهیزات صنعتی استفاده میشود. این ماده معمولاً ترکیبی از آب و ترکیبات شیمیایی خاص است که نقطه انجماد مایع را کاهش می‌دهد و به موتور کمک می‌کند تا در دماهای پایین‌تر از صفر درجه سانتی‌گراد همچنان عملکرد بهینه داشته باشد. علاوه بر این، ضد یخ به عنوان محافظی در برابر خوردگی و رسوب در سیستم‌های موتوری عمل می‌کند.
انواع ضد یخ
شما قطعاً رنگ سبز فسفری ضدیخ که رایج ترین مدل ضد یخ محسوب میشود را دیده‌اید، اما با پیشرفت تکنولوژی و تغییرات صنعت خودروسازی، انواع ضد یخ با رنگ‌های مختلفی به بازار عرضه شده است. این تفاوت رنگ‌ها نه تنها به زیبایی محصول افزوده، بلکه نشان‌دهنده ترکیبات مختلف به‌کاررفته در تولید هر نوع ضد یخ است و تمایز آنها را از نظر استانداردهای مختلف مشخص می‌کند. در جدول زیر سعی کردیم تا یک مقایسه کامل و جامعی از انواع رنگ‌های ضدیخ داشته باشیم، تا شما بتوانید به این سوال که کدام ضد یخ برای خودرو شما مناسبتر هست؟ را پاسخ دهید.
| نوع | تکنولوژی ضد خوردگی | رنگ | کاربرد |
|---|---|---|---|
|
IAT (تکنولوژی مکمل غیر ارگانیک) |
سیلیکات | سبز | خودروهای قدیمی |
|
OAT (تکنولوژی اسید ارگانیک) |
اسید ارگانیک | نارنجی (قرمز روشن) | جنرال موتورز, ساب, فولکس واگن |
|
HOAT (ترکیبات OAT) |
اسید ارگانیک و سیلیکات | زرد | فورد, کرایسلر, خودروسازان اروپایی |
|
HOAT (ترکیبات OAT/فاقد فسفات) |
اسید ارگانیک (فاقد نیتریت، آمین، فسفات و سیلیکات) | فیروزه‌ای | بی ام و, ولوو, تسلا, مینی و سایر |
|
P-HOAT (HOAT دارای فسفات) |
اسید ارگانیک و فسفات | صورتی / آبی | هیوندای, کیا, خودروسازان آسیایی |
|
Si-OAT (HOAT دارای سیلیکات) |
اسید ارگانیک و سیلیکات | بنفش | مرسدس بنز, آئودی, پورشه, فولکس واگن و سایر خودروسازان آلمانی |
اهمیت رعایت استاندارد ضدیخ
در ایران، تقریباً تمامی خودروهای موجود در بازار، از ضد یخ سبز (IAT) یا بعضاً از ضد یخ قرمز روشن (OAT) استفاده می‌کنند. اما چرا این رده‌بندی و ارائه جدول استاندارد اهمیت دارد؟
اهمیت این استاندارد در دو جنبه اصلی خلاصه میشود:
- مسائل زیست‌محیطی
- کیفیت و هماهنگی با مشخصات خودرو.
۱- مسائل زیست‌محیطی
در کشورهای پیشرفته‌ای نظیر آمریکا، استفاده از ضدیخ‌هایی که حاوی ترکیباتی مانند سیلیکات، نیتریت، آمین و فسفات هستند، معمولاً ممنوع است. حتی در صورت مجاز بودن این ترکیبات، تعویض ضد یخ باید طبق روش‌های بازیافت و ضوابط فدرال انجام شود. این موضوع به دلیل آن است که دفع غیر اصولی مواد سمی مانند کولنت‌ها جرم محسوب شده و می‌تواند به محیط‌زیست آسیب جدی وارد کند.
۲- کیفیت و تناسب با مشخصات خودرو
شرکت‌های خودروساز با توجه به مواد اولیه به‌کاررفته در سیستم خنک‌کاری و گرمایشی خودرو، از جمله رادیات موتور، رادیاتور بخاری، شلنگ‌ها، پکینگ‌ها و اورینگ‌ها، نوع خاصی از ضد یخ را برای خودروهای خود توصیه می‌کنند. استفاده نکردن از ضد یخ استاندارد می‌تواند به دلیل تفاوت ترکیبات شیمیایی میان انواع مختلف آن، موجب کاهش عمر مفید قطعات سیستم خنک‌کننده، بروز نشتی و حتی آلودگی محیط‌زیست شود. هماهنگی میان نوع کولنت و مشخصات فنی خودرو برای حفظ عملکرد بهینه و جلوگیری از آسیب‌های احتمالی بسیار مهم است.
اجزاء تشکیل دهنده ضدیخ چیست؟
ضدیخ از ترکیبات شیمیایی مختلفی تشکیل شده که هر یک نقش خاصی در عملکرد آن ایفا می‌کنند. اجزای اصلی تشکیل‌دهنده ضدیخ عبارت‌اند از:
- اتیلن گلیکول یا پروپیلن گلیکول: این ترکیبات شیمیایی پایه اصلی ضدیخ هستند و وظیفه اصلی آنها جلوگیری از یخ‌زدگی و افزایش نقطه جوش مایع رادیاتور است. اتیلن گلیکول بیشتر در ضدیخ‌های سنتی استفاده میشود، در حالی که پروپیلن گلیکول به دلیل سمیت کمتر در برخی محصولات مدرن به‌کار می‌رود.
- آب دی‌یونیزه یا مقطر: آب به‌عنوان حلال اصلی عمل می‌کند و ترکیب آن با گلیکول، خاصیت ضدیخ و ضدجوش ایجاد می‌کند. آب مقطر از تشکیل رسوب و آسیب به قطعات فلزی جلوگیری می‌کند.
- مواد ضد خوردگی: این افزودنی‌ها از خوردگی قطعات فلزی سیستم خنک‌کننده مانند رادیاتور، شلنگ‌ها و اتصالات جلوگیری می‌کنند. ترکیباتی مانند سیلیکات، فسفات و اسیدهای ارگانیک (در انواع مختلف ضدیخ) به این منظور اضافه می‌شوند.
- مواد ضد کف: این مواد از ایجاد کف در سیستم خنک‌کننده جلوگیری می‌کنند تا گردش مایع به‌صورت یکنواخت و بدون مشکل انجام شود.
- رنگ: رنگ‌های سبز، قرمز، نارنجی و سایر رنگ‌ها به ضدیخ اضافه می‌شوند تا تشخیص نوع و ترکیبات آن آسان‌تر شود. رنگ تأثیری در عملکرد ضدیخ ندارد اما اطلاعات مفیدی در مورد ترکیبات و استانداردهای آن ارائه می‌دهد.
- مواد افزودنی خاص: برخی ضدیخ‌ها شامل افزودنی‌هایی مانند بیوراستات‌ها برای جلوگیری از رشد باکتری و قارچ یا مواد کاهش‌دهنده نقطه انجماد اضافی برای شرایط خاص آب‌وهوایی هستند.
کاربرد ضد یخ
در ادامه با 4 تا از مهمترین فواید و کاربدهای ضد یخ آشنا خواهیم شد.
1. جلوگیری از یخ‌زدگی مایع رادیاتور
مهمترین و اصلی‌ترین کاربرد ضدیخ، جلوگیری از یخ‌زدگی آب داخل رادیاتور است. زمانی که دما به زیر صفر می‌رسد، آب به‌تنهایی قادر به حفظ مایع بودن خود نیست و یخ می‌زند. یخ‌زدگی آب داخل رادیاتور می‌تواند به ترکیدن رادیاتور، شلنگ‌ها و حتی بلوک موتور منجر شود. ترکیبات گلیکول در ضدیخ با کاهش نقطه انجماد مایع، از یخ‌زدگی جلوگیری کرده و خودرو را در روزهای سرد زمستانی به‌خوبی در برابر سرما محافظت می‌کند.
2. افزایش نقطه جوش مایع خنک‌کننده
ضدیخ نه تنها از یخ‌زدگی جلوگیری می‌کند، بلکه باعث افزایش نقطه جوش آب داخل رادیاتور نیز میشود. این ویژگی در روزهای گرم تابستان یا هنگام رانندگی در شرایط سخت مانند ترافیک سنگین اهمیت ویژه‌ای دارد. با افزایش نقطه جوش، ضدیخ از جوش آمدن مایع خنک‌کننده و ایجاد آسیب به سیستم خنک‌کننده جلوگیری کرده و عملکرد بهینه موتور را تضمین می‌کند.
3. محافظت از قطعات فلزی در برابر خوردگی
یکی دیگر از کاربردهای مهم ضدیخ، محافظت از قطعات فلزی سیستم خنک‌کننده مانند رادیاتور، پمپ آب، و شلنگ‌ها در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی است. مواد افزودنی موجود در ضدیخ مانع از تشکیل زنگ و رسوب در داخل سیستم می‌شوند. این ویژگی به افزایش عمر مفید قطعات خودرو و کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری کمک شایانی می‌کند.
4. جلوگیری از تشکیل رسوب و گرفتگی در سیستم خنک‌کننده
رسوبات معدنی و ذرات معلق در آب می‌توانند باعث گرفتگی مسیرهای خنک‌کننده و کاهش عملکرد آن شوند. ضدیخ با ترکیبات ویژه‌ای که دارد، از تشکیل رسوب جلوگیری کرده و اطمینان حاصل می‌کند که مایع خنک‌کننده به‌صورت یکنواخت در سیستم جریان دارد. این ویژگی به حفظ دمای مناسب موتور و کاهش خطر خرابی موتور نیز کمک می‌کند.
خطرات و عوارض ضدیخ
- احتمال بروز نشتی: استفاده از ضدیخ به دلیل خاصیت ضد اکسید و رسوب‌زدایی ممکن است در خودروهایی که سال‌ها از آب خالی در سیستم خنک‌کننده استفاده کرده‌اند، باعث ایجاد نشتی شود. این مشکل ناشی از فرسودگی قطعاتی مانند پمپ آب، لوله‌های فلزی و رادیاتور است و به عملکرد ضدیخ ارتباطی ندارد، بلکه نشان‌دهنده آسیب‌دیدگی قطعات قدیمی است.
- احتمال گرفتگی: ضدیخ با زدودن رسوبات و اکسیداسیون ممکن است این ذرات را در مسیر خنک‌کننده حرکت داده و موجب انسداد لوله‌های باریک یا حفره‌های سیستم شود. در خودروهای قدیمی، بهتر است در چند هزار کیلومتر اول استفاده از ضدیخ، رنگ مایع خنک‌کننده بررسی شود و در صورت تغییر رنگ به قهوه‌ای، سیستم خنک‌کاری شسته شود تا عملکرد بهینه حفظ شود.
- سمیت و خطر برای انسان و حیوانات: ضدیخ‌ها به دلیل داشتن ترکیبات شیمیایی مانند اتیلن گلیکول یا پروپیلن گلیکول بسیار سمی هستند. مصرف تصادفی این ماده توسط انسان یا حیوانات می‌تواند منجر به مسمومیت شدید یا حتی مرگ شود. به همین دلیل نگهداری و دورریزی ایمن ضدیخ اهمیت بسیار زیادی دارد.
شرایط ایمنی و نگهداری(msds)
حتما توجه کنید که ضدیخ ماده‌ای سمی و شیمیایی است که باید دور از دسترس کودکان و حیوانات نگهداری شود. برای نگهداری، از ظروف اصلی و دربسته استفاده کنید و آنها را در محیطی خشک، خنک، و دور از تابش مستقیم نور خورشید قرار دهید.
فراموش نکنید در صورتی که ضد یخ روی زمین ریخت، بلافاصله آن را پاک کنید تا باعث ایجاد خطرات زیست‌محیطی نشود.
فرایند تولید ضدیخ
تولید ضدیخ شامل چندین مرحله اصلی است که با ترکیب مواد اولیه و اعمال فرایندهای شیمیایی انجام میشود:
- انتخاب مواد اولیه: اصلی‌ترین ماده تشکیل‌دهنده ضدیخ اتیلن گلیکول یا پروپیلن گلیکول است. این مواد پایه با خلوص بالا انتخاب شده و برای افزایش مقاومت در برابر یخ‌زدگی و جوش‌آوری استفاده می‌شوند.
- اضافه کردن افزودنی‌ها: ترکیبات ضدخوردگی، ضدزنگ، و مواد بازدارنده رسوب به مایع پایه اضافه می‌شوند. این افزودنی‌ها از اکسیداسیون فلزات و تشکیل رسوبات در سیستم‌های خنک‌کاری جلوگیری می‌کنند.
- رنگ‌دهی: برای شناسایی راحت‌تر انواع ضدیخ، رنگ‌های مخصوص به محصول اضافه میشود. همان طور که گفتیم، این رنگ‌ها معمولاً نشان‌دهنده ترکیب شیمیایی و کاربرد خاص ضدیخ هستند.
- مخلوط‌سازی و همگن‌سازی: تمامی مواد در میکسرهای صنعتی ترکیب و همگن می‌شوند تا محصول نهایی یکنواخت باشد و عملکرد مطلوبی در سیستم‌های خنک‌کاری ارائه دهد.
- فیلتر و تصفیه:محلول تولیدشده از فیلترهای مخصوص عبور داده میشود تا ذرات معلق و ناخالصی‌ها حذف شوند، سپس محصولات بسته بندی و انبار می‌شوند.
بهترین زمان تعویض ضدیخ
همان طور که تا الان احتمالاً متوجه شدید، مایع ضدیخ، یکی از اجزای کلیدی در سیستم خنک‌کاری خودرو است که نیاز به تعویض دوره‌ای دارد. بسته به نوع خودرو، شرایط تعویض این مایع متفاوت است و باید نکات خاصی را در نظر گرفت.
تعویض ضدیخ در خودروهای صفر کیلومتر
در خودروهای جدید یا صفر کیلومتر، سیستم خنک‌کاری به دلیل تمیز بودن مدار گردش آب و نبود هرگونه آلودگی یا زنگ‌زدگی، به طور معمول بین ۶۰ تا ۱۰۰ هزار کیلومتر اول نیازی به تعویض ضدیخ ندارد، مشروط بر این که هیچ نشتی در سیستم وجود نداشته باشد. پس از طی این مسافت، بهتر است مایع خنک‌کننده به طور منظم و تقریباً هر ۵۰ هزار کیلومتر یا هر دو سال یکبار تعویض شود. رعایت این نکته ساده باعث میشود که آسیبی به اجزای داخلی پیشرانه نرسد.
تعویض ضدیخ در خودروهای دست دوم یا قدیمی‌تر
در خودروهای قدیمی‌تر، به دلیل وجود زنگ‌زدگی و ورود آلودگی به سیستم خنک‌کاری، کیفیت مایع ضدیخ به مرور کاهش می‌یابد. این موضوع می‌تواند عملکرد خنک‌کننده را مختل کرده و به اجزای داخلی آسیب برساند. یکی از نشانه‌های کاهش کیفیت ضدیخ، تغییر رنگ آن از سبز یا قرمز شفاف به قهوه‌ای است. در این حالت، ضدیخ وظیفه خود در حذف رسوبات و تمیزکاری را انجام داده و نیاز به جایگزینی دارد.
حتماً توجه کنید که پیش از اضافه کردن ضدیخ جدید، بهتر است سیستم خنک‌کاری به طور کامل تخلیه و شسته شود. این فرآیند که به اصطلاح فلاش کردن نام دارد، با استفاده از شلنگ آب یا پمپ آب خودرو انجام میشود. شستشوی مسیر خنک‌کاری نه تنها آلودگی‌ها را از بین میبرد، بلکه باعث افزایش عمر مفید ضدیخ جدید نیز میشود.
تأثیر ضدیخ آلوده بر عملکرد خودرو
ضدیخ آلوده یا قدیمی ویژگی‌های اصلی خود مانند افزایش نقطه جوش و کاهش نقطه انجماد را از دست می‌دهد. در نتیجه، نمی‌تواند به درستی از پیشرانه محافظت کند و ممکن است باعث آسیب به سیستم خنک‌کاری شود. بنابراین، تعویض منظم ضدیخ و استفاده از محصول با کیفیت برای حفظ سلامت موتور خودرو ضروری است.
بازار جهانی ضد یخ
بازار جهانی ضدیخ در سال‌های اخیر رشد قابل توجهی را تجربه کرده است. بر اساس گزارش‌های موجود، حجم معاملات این محصول در سطح بین‌المللی به میلیاردها دلار می‌رسد. ایالات متحده آمریکا به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان ضدیخ در جهان شناخته میشود. علاوه بر این، کشورهای اروپایی و آسیایی نیز سهم بسزایی در تولید و مصرف این محصول دارند. پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که با افزایش تولید و استفاده از خودروها و تجهیزات صنعتی، تقاضا برای ضدیخ در سال‌های آینده همچنان رو به افزایش خواهد بود.
در هنگام خرید و فروش ضدیخ مراقب کالاهای تقلبی موجود در بازار باشید.
طریقه ریختن ضدیخ در خودرو
ریختن ضدیخ در سیستم خنک‌کننده خودرو نیاز به دقت و رعایت اصولی دارد تا عملکرد سیستم بهینه باقی بماند. ما پیشنهاد می‌کنیم طبق مراحل زیر این کار را انجام دهید.
- آماده‌سازی خودرو: ابتدا مطمئن شوید که خودرو خاموش است و موتور کاملاً خنک شده است. باز کردن درب رادیاتور یا مخزن انبساط در حالت داغ می‌تواند باعث پاشیدن مایع و سوختگی شود.
- تخلیه مایع قدیمی: با استفاده از پیچ تخلیه زیر رادیاتور (در صورت وجود)، مایع خنک‌کننده قدیمی را کاملاً تخلیه کنید. بهتر است سیستم خنک‌کننده را با آب مقطر شستشو دهید (فلاش کردن) تا رسوبات و آلودگی‌ها پاک شود.
- آماده‌سازی محلول ضدیخ: بر اساس نوع ضدیخ و شرایط آب‌وهوایی، محلول ضدیخ و آب مقطر را طبق نسبت توصیه‌شده (معمولاً ۵۰/۵۰) ترکیب کنید. توجه داشاه باشید که برخی ضدیخ‌ها آماده مصرف هستند و نیازی به ترکیب ندارند.
- پر کردن رادیاتور: مایع ضدیخ را به‌آرامی در رادیاتور یا مخزن انبساط بریزید تا به سطح مناسب برسد. دقت کنید که در طول پر کردن، حباب‌های هوا در سیستم باقی نمانند.
- هواگیری سیستم: پس از پر کردن، موتور را روشن کنید و اجازه دهید چند دقیقه کار کند. در این مدت، درپوش رادیاتور را باز نکنید. تو این مرحله سیستم هواگیری انجام می شود و مایع ممکن است کمی کاهش یابد. اگر سطح مایع کاهش یافت، مقدار بیشتری اضافه کنید.
- کنترل نهایی: پس از اتمام هواگیری، سطح مایع را مجدداً بررسی کنید و در صورت نیاز به آن اضافه کنید. فراموش نکنید که درپوش رادیاتور یا مخزن انبساط را محکم ببندید.
- بررسی نشتی: پس از اتمام کار، خودرو را روشن نگه دارید و مطمئن شوید که نشتی در سیستم خنک‌کننده وجود ندارد.
مایع خنک کننده چیست و چه فرقی با ضدیخ دارد؟
خیلی‌ها مایع خنک‌کننده را با ضد یخ اشتباه می‌گیرند و هر دو را یکی می‌دانند. درحالی‌که ضد یخ همان مایع خنک‌کننده نیست، بلکه یکی از دو جزء اصلی تشکیل‌دهنده آن است. در واقع مایع خنک‌کننده از مخلوط ضد یخ و آب مقطر تشکیل شده است.
خود ضد یخ ترکیبی از آب مقطر و نوعی الکل است. معمولا رایج‌ترین آنها اتیلن گلیکول است، زیرا هم ارزان‌تر است و هم به هر نسبتی با آب مخلوط میشود. بااین‌حال به‌تازگی ماده جدیدتری به نام پروپیلن گلیکول به بازار عرضه شده است که گران‌تر است ولی خطر کمتری دارد.
نکات طلایی در مورد استفاده از ضد یخ که احتمالاً نمی دانستید!
هرگز مایع خنک‌کننده را به موتور داغ اضافه نکنید. اگر نیاز به افزودن مایع داشتید، ابتدا صبر کنید تا موتور کاملاً خنک شود. این اقدام از احتمال آسیب‌هایی مانند ترک‌خوردگی یا سوختگی بلوک موتور جلوگیری می‌کند. حتی در شرایط اضطراری، مانند خرابی خودرو در کنار جاده، پیش از اضافه کردن آب یا ضدیخ، اطمینان حاصل کنید که موتور خنک شده باشد. همچنین، هرگز درب مخزن خنک‌کننده یا رادیاتور را در حالی که موتور هنوز گرم است باز نکنید، حتی برای بررسی ساده سطح مایع. باز کردن درب در این شرایط می‌تواند باعث فوران مایع داغ و تحت فشار شود که خطر سوختگی را به همراه دارد.
اگر مایع خنک‌کننده شما بی‌رنگ، زنگ‌زده یا دارای ذرات معلق است، توصیه میشود که سیستم خنک‌کننده را کاملاً شستشو داده و محلول جدیدی با ترکیب استاندارد ۵۰/۵۰ اضافه کنید.
فراموش نکنید که برای حفظ عملکرد بهینه خودرو، انتخاب بهترین نوع ضدیخ اهمیت بالایی دارد.
در صورتی که در مایع خنک‌کننده آثار لجن یا روغن مشاهده کردید، خودرو را فوراً به یک مکانیک معتبر منتقل کنید. این مشکل ممکن است نشانه‌ای از نشتی در واشر سرسیلندر باشد که بررسی و تعمیر آن نیاز به ابزار تخصصی دارد. همچنین، شلنگ‌های رادیاتور را از نظر وجود ترک، نشتی یا برجستگی بررسی کنید و در صورت مشاهده هر گونه مشکل، سریعاً آنها را تعویض کنید.
جمع بندی
ضدیخ یکی از ضروری‌ترین مایعات برای حفظ عملکرد صحیح موتور خودرو است. این ماده با ترکیب ویژگی‌های ضد یخ‌زدگی و ضد جوش، دمای سیستم خنک‌کننده را در شرایط مطلوب نگه می‌دارد و از آسیب‌های احتمالی به قطعات داخلی موتور جلوگیری می‌کند. انتخاب نوع مناسب ضدیخ و رعایت میزان ترکیب صحیح آن با آب مقطر، نه تنها از خرابی‌های زودرس جلوگیری می‌کند، بلکه عمر مفید سیستم خنک‌کننده و موتور را نیز افزایش می‌دهد.
در نهایت، مراقبت و نگهداری منظم از سیستم خنک‌کننده و استفاده از ضدیخ باکیفیت، یکی از گام‌های کلیدی در حفظ سلامت خودرو است. بررسی دوره‌ای رنگ و وضعیت مایع خنک‌کننده، شستشوی سیستم خنک‌کننده در زمان مناسب، و تعویض به‌موقع ضدیخ از مواردی است که می‌تواند هزینه‌های تعمیرات سنگین را کاهش داده و عملکرد بهینه خودرو را تضمین کند.
سوالات متداول (FAQ)
حل شونده محلول ضد یخ چیست؟
ضدیخ روغنی بهتره یا اسیدی؟
چرا ضدیخ با گلیکول ساخته می شود؟
آیا می‌توان از ضد یخ خالص ۱۰۰٪ استفاده کرد؟
مناسب ترین PH برای ضد یخ چیست؟
فواید ضد یخ در تابستان چیست؟
فرمول ضد یخ اتیلن گلیکول چیست؟
ضد جوش چیست و چه تفاوتی با ضد یخ دارد؟
